C. 3. cy2 ^V3 GY0 ^ <» Y3 ^ ^Y^ ^Y^ ^Y3 CY3 ^Y3 4Ya ST2 ^Y3 ^ cy3 cv: cya •&• & -^ i|' 'f 'f 'f 'f 'f f •«! 'fy ^ -|" ■ in qua Evangelium re- tle docetur , & rette admimBrantur Sacra- menta , & ad veram unitatem Eccleßt, ßatis eil conßentire de do- Unna Evangeln , & admimflraüone Sacramentorum. Nee ne- cejfe eß , ubique ejfe ßmiles traditiones httmanat , feu ntm am ceremoniai ab homimbus mfittutof. Stent inquit Paulus : unafi- des , unum baptifma , unm DEVS > & Pater omnium &c. Quas in exemplari Germanico } Caefari Romano prale&o , & exhibi- to , ita habent : <£* roh* aud) aele&ret / ba$ aflejett muffe ein« $ana,elt!7 gereiefcf werben. &ann bfefetf ift $mn$ M wahrer gini tftit bet (S&tiff li* (Ben jftrc&en/ bajj ba eiwractmslicb/ naeö reinem Serfanb/ bat Gftanaelium en. Unb itf nidbt nothju wahrer ^intöfcü bet (SÜrtfIlictKn itirclxn ./ ba§ ailenffcal&en gldcfofor* mt^e Zeremonien/ fcon bcn 50?cnfcljcn cin^eR^f/ gehalten werben/ wie c / top an t»et=JBe((^nbe/n>ieS[)r!^fprict)r: Matth.uk. ©^e/3cbW» U\) euefc / biß an ber <2Beff $nbe. (Solcfce girrte ift niefcf* an* btxti bann bie ©fan&fgen an g&riffum/ welcfce e&genanbf e 2(t> liefet unb @r tiefe Ralfen/ gfau&en / unb le&rcn / unb baril&er tfer* folge unb gemarre« werben in ber Qöeff . £tonn wo bat £»atv gelium geprebiger toivb 1 unb bie ©acramenf recht ge&raucbf / fca if? bie heilige S&riff liehe j?ircbe. Unb de i(l niebf mit @efe# gen/ unb a'ufferiicftem^vacljf an jlarf/unb geif/ an sperfon unb ©ererbe ge&unbcn. Confutatores , qui vocantur A. C, in dicto illo Articulo qusedam quidem defiderarunt , ut quod noftrates Ecclefiam di- xerintefle congregationemSantiorum ; quandoquidemetiam ?«<*<• li nonfint ab Ecclefia feparandi ; Damnarunt fk hanc partem , quod noftrates dixerint, adveram umtatem EcclefimQB<&icuam & pubüco exer- cttio defiitutam. Nos urgemus invifibilitatem , ut hmc inferamns Eccleßam noßram, licet ante Lutherum detituerit,propterea tarnen non eße falfam^ & contra Eccleßam Papißarum , licet ante Luthe- rumßoruerit,prepterea tarnen non eße veram. Hase Saxonicus iile Theologus loc. cit, membr. i.p.3 5* *♦ Cumigitur operas pretium iitinhacmateriaverfari, id agamus. DEUS adfitl §. 1. UT mentem Articuli noftri eo melius Sc aecuratius explice- mus opus erit aliquot dißinEliombpu , quibus definitum & definitio düueidius explicentur. Vefimtum eft Eccleßa , cuj.is vocis varias fignificationes & aeeepriones oftenderunt Noftii B. Dn. D. Gerhard. Loc. de Ecclef. cap. II. §. 8. feqq. pag.m. ]66. feqq. & D.Menz. inExegef. Aug.C. p.m. 101. §. V. Omnes illas adducere noftri inftituti & fcopi nunc non eft ; quare eas folum diftinetiones dabimus, quae ad declarationem noftri Arti- A j culi _^ ffi ( fr) ffi culi conducunt. Diftinguimus ( i. ) inter Ecclefiam proprie &C improprie fic dictam ; quam diftincTrionem difcimus ex Apologia ,, Aug. Conf. pag. 1 50- cum ait : Neque videmus , cum Ecdefia ^■»proprie dicta appelletur corpus Chrifti , quomodo aliter defcri- ,, benda fuerit. Statuit igitur vocem iftam vel proprie vel im- proprie fiimi. ( it ) Inter vocem large & ßritle fic fumptara. Qux iterum eft ejusdem diftinctio , defumpta ex decretis in qui- bus glojja dicat , Eccleßam Iarge ditlam complebli bonos & malos. p. 1 46. Cum qua diftinctione coinciditifta>qua vocabulum iftud (3.) fumitur vel omxm< ut vel ut ofio>6vW , Tpnofilis piis , &: ele<5tis •, quam diftin- ctionem perfpicueSc pluribus explicat Meifnerus, fecT:. III cap. 2. p»i8o. §. patet. de Eccef. & probat ex ipfo Gregorio de Valenr. üb. VI. Analyf. cap. 3. pag. 36. Hanc enim ejus regulam ponit : Si quid int er dum vel k fcriptura facra , vel a Patribus tribuitur EcclefiA y quod aut jufiü tantum aut prtdcßinatü tantum conve- niat , id non ad Eccleßam totam , fed per Synecdochen ad Eccleß* partes pr&ßantiores referri debet. Et ex cap. IV. pag. 37. ubi ex- prefle idemjefuita fcribit : Per Synecdochen Eccleßa ßwtla diä- ter propter jußos , quemadmodum nationem aliquam fortem di- cere folemui-, non quod omn&s nationü hominet fortes fint , fed quo- niam aliquos gignitfortes. Quorfum referri poteft diftinctio (4. ) inter Ecclefiam fumptam in fenfu compoßto & divifo, Illo, quatenus vocem fponfi fui audit , & fequitur , hoc , quando id non fit, imö contrarium defignatur : Nos , ait Menzerus, Ec- cleßa ea tribuimtu encomia, eamque auEloritatem , quam fcriptu- ra commendat : Addimus autem , ea omnia Eccleßa competere , quamdiu ß? quatenus audit & fequitur vocem fui fponß. Exegef. Artic.VII.p.m. 198. § . 1. ( 5. ) Inter Eccleßam Vet. Teß. & Nov. Teß. Ifta fuit priusquam Filius DEI incarnaretur , &: in ccelum fublatus ab Apoftolis inuniverfo terrarum orbepraedicaretur : Haec vero, poftquä hoc factum eft. Pofuimus hanc diftinetionem in gratiam adverfariorum , qui ita diftinguere amant , uc Ecclefiae novi tefta- menti lucrentur privilegium perpetuae vifibilitatis , infalhbiliratis , &: puritatatis. Colligere hoc licet ex verbis Th. Henrici, quibus refpondere voluit ad ohje&ionem de apoftafia Ecclefia; vifibilis in inVet. Teft. tametß , inquiens, tota Synagoga vßbilis aliquando dcfefijfet , /wf tarnen ad Chrifii Ecclefiam trahendum non ejfet , quia Synagoga tarn pr&c/ara promißlones de perpetua duratione fa~ Üa nonfunt , ut Ecc/efia Chrifli. Neque vero fieri potuerunt , tjuia Synagoga ex decreto DEJ duratura non fuit, fed Ecc/efia cef- fftra , tansjuam umbra corpore , £? ancilla ifonfit ltber& > Chrißo perpetuo fcedere conjungendt , utdocet Apoflolut-> Gal, IV. Anat. A. C. Artic. VII. quaeftt 5. pag, 226. §. refpondeo. In quibus ver- bis diftinctio Ecclefia? ratione teßamentorum , 6c temporis diver- (1 continetur. §. $. (6.) Inter Ecclefiam veram Sc falfam , quarum ißa fic dicitur a vera Eflentia, propriis , & notis, quibus pra- dita eft , Sc nomen illud habere meretur •, Haec vero a falßtate contraria. ( 7. ) Inter Ecclefiam Cathohcam Sc topicam , qua- rum ifta fic dicitur etiarn a locis , in quibus degit , & fparfä eft, nempe ubivis locorum per orbem hujus univerfi ; hoc vero a certo aliquo loco> in quo degit. Iftam alias etiam univerfalem , hanc vero particularem appellant. vid, B.Dn.D. Carpzov. Iiag. ad Artic. VII. Aug. Conf. m. II. p. m. 303. §. una. ( 8. ) Inter Ecclefis ejfenttam & accidentia. Quarum ifta comple&itur et- iam ipfius eflentialia, ut fic loquar , propria , nimnum ex eflentia fluentia, Sc notas irifeparabües , qua; füntverbum purum, ejuf- que praedicatio Sc acceptio , & legitima facramentorum admini- ftratio,& perceptio ; Haec vero denotant varios ipfius flatus ex- ternos : Quo refpe&u diftinguitur (?,) Inter Ecclefiam vifibi- lem Sc invißbilem , diftinctione etiam ab ipfis adverfariis agnita, quodnofter Menaerus docet ex Johanne a Daventiia , qui dicat aham Ecclefiam zGkabfionditam, quam paulo poft vocet mter- wam ; nos vocamus invtfibilem , quare Sc vißbilem aliquam Sc mamfeßam efle necefle eft. Exeg. Aug. Conf. Artic. VII. pag. m. 15)8. §. Johannes. Hanc efle diftinftionem Ecclefiae fecundum fua accidentia , Sc diverfos ßatus docuerunt noftrates Meifn. de Ecclef. Secl. IV. c.y. p, m. 358. Menzer. I. cit. p« 2 06. Sc agnofeit in ipfis Henrici in anat. l.cit.p. zu. §, 4. Non eft autem eadem hujus diftinetionis acceptio feu fignificatio. Aliter enim Ecclefiam vifibilem dieunt Roma- »o-Caiholici , ut vocantur , aliter Evangelien Iftis Eccleßa vißbilü vißbihs dicitur abexterno fuo ftatu in quo verfatur : quod fit Monarchie* externa, ßiprema totius orbis terrarum , ip qua opor- tet Romanum Pontificem habere poteßatem dviwJQyvov <-$ See. quomodo earn. definiri dicic nuffcra Apol. Aug. Cour, p. m. 149. §, Sed. Confer D. Pap. in Convnent. Aug. Conh p. m. 12.0, fin. 117. fin. 131. fin. Brevius Meifnerus ex mente Pontiriciorum ait : Ecclefiam oportet fimper ejfe confpicttam , ut efl Reßubl, Vencto- rum, vel Regnum GallU. de Eccle£ pag. 3*1. §. hie. vid. Bel- larm, lib. III. de Ecclef. cap. z. 1 1. Greg, de Valenr. com, III. pag, j6x. difput.l.pa&.7. cap. 150. &c quos porro citar B.Dn. D. Dannh. Hodom.Pap.Phant.il. pag. 37z. feq. Quae nonnihilli- mitat Sc moderatur Henrici » (cribens : Nota IIt nos non ne- gare , quin Eccleßa in Jp/endore & persfticuitare magis & minus tllußris fieri pojfit , & propter H&rettcorum . aliorumque infideli- um perßecutiones , refßeffu ßatus ßorentis , aliquo modo obßcura ejfe. Sed hoc eß quod dkimus , Ecclefiam nunquam ita abßolu* te invißbilem reddi , ut veram Chnßi doflrmam nunquam ßenfi- biliter pr&dicet^ ejußdem ßacramenta retle adminiflret. Anat. A. Cpag.m.zzi. §.nota. II. dequibus ipfms verb:s,cum aliorum hypothefibus collatis, nunc non difputabimus ; fufficit indenof- fe, quod vifibilps ideo fit Ecclefia , fenfu Papaeo , quia eft tllu» flrü, quod tarnen iion necefiärium eft , fi fufticit , ut Ecclefia \iC\bi\is Citydottrin tm fänarn vißLüter pr&dtcari , & ejußdem ßa- cramenta reite admimfirari, quod Henrici dicit. Nam hoequo- que in locis fubterraneis Bc claufßs firtbus Joh. XX, ij.16. i.e. fe- creto, paucis confeiis , poteft fieri. §. 5. Huc facit diftindio (10.) inter Ecclefia? materiam &ßormamy quarum ifta vocantur homines in Ecclefia DEI vi- ventes , qui , quia funt crafla Corpora , utique videntur , vel vide- ri pofliint •, Hac autem denotat rationes per quas Ecclefia efl: , Sc ab aliis hominibus , qui in Ecclefia non funt , difeernitur. Sic ex. gr. feptem millia Ifraelitarum, qui genuafua coram Baale non ineurvaverant , videriquidem potQvam,ut homines , fenfibus ob- veriantes , quibus Elias eos forte apprehenderat ; quod vero ef- fent membra ßanioris EcccleßAy id ipiüm fugiebat. Nam nullus ex tanta Ißaehtarum multhudine videbatur ei efße re/iklus, uti ex- plicat San&ius Comment.ad 1. Reg. XIX. Ted pucabat, fe fi- tem ' -' ' ■"■■ »— — ■ "■' ■ ■■»■■ ■ ■ l-^— — ■ ■■!■ — ^ — — ^^— — m tum efle relictum.~ i. Reg. XIX. 10. Hucdigitum intendic no« Her Pappus , quando fcribit : H&c Eccleßa (vevz8c fandta) etfi alia ejus membra altorum ocuiü in hac terra funt f nempe quö- ad corpora fua) confpicua, tarnen ß & crucem , fub qua folet ab- fcondi, & aliena corda , quafili DEO funt cogmta , conßdera- ■t'eris , reSle ö? pie ihvtfibüa ejfe dicitur, Comment. in A. C.p. nj. Confer Dn. D.Dannh. hodom. Pap. phant. II. p.$i$.)i6. §. 6, Hoc iplb alia diftinctio nobis luppediratnr : nem- pe ( i r. ) Inter Externam Ecclefiaj vers fpeciem , Sc Internam ipfius eflentiam , vel condicionem. Externa Eccleha: fpecies , vel facies confiftit in publica pradicatione verbi , Sc legirima ad- miniftiatione fäcramentorum , his, veluti notis exrernis, &for- mahbus, illain conlpeclum prodir, videtur, & palam conlpici- tur, quod maxime folet fieri cum flatus ipfius eft cranquillus , Sc aliunde non impeditur ; Interna aurem ipfius conditio , fecun- dum quamfiliaRegis*/?/«* gloriofä eft, Pfal. XLV, 14. confiftir in verafide, per quam DEO fuo adhaerefcit, Sc ipCi/o/i, veluti x.«fvft>fHjCOgnita eft, quo leniuApoftolusait: i.Tim.lhiy. firmum fundamentum DEI confiftit Habens figillum hoc : %yfa novit Dominus^/. Eodem hoc fenfu diftinguit idem Apoftolus Rom.II,28. inter Judajum lv iritu , qui eft in cor de talis , ver£ 19. Vt enim (fit iterum nofter D. Pappus ) non is , qui in mamfeslo fit Jud&us , Jud&us efi\ nequi ea , qu& in manifeflo fitjarnü circumäfio,cir- cumcißo eß , fed qui in occulto fudtusfit , is Jud&us eß, ($ cir- cumcifio cordis circumcißo eß , qua, ffuritu conßat , non Ute ra , cujus laus non ex homimbus eß , fed ex DEO ; ha etiam is Chrißianus non eß , qui nudo titulo inßgnitur , multo minus ea "Eccleßa eß, qu& tiaratum Pontificem &c. habet, fed ea demum Ec. clefia eß, qua gratuito DElfavore ab Aterno eleSia ,fub uno cape- te Chrtilo, per verbum ($ facramenta, in unitate fidei congregata , uno eodemque ffmtu fanclißcata , coalefcit in templum fitntli Do- mint, Haec ille. 1. c. §. 7. Hinc porro diftinguimus ( 11. ) inter ftatum Ec- clefiie extrinfecus tranquillum Sc turbatum. Ifte eft, cum Ecclefifc licet uti verbo divino per publicam prnedicationem , utDEUSor- dinavit , Sc juffit heri , Sc de iure eile debet j Hicautemeft, B cum ,#(10.)» cumperfecutionibus, vel calamitatibus premitur , & impeditur, quo minus facere poflic , quod debet & vellet de ;%# &c prasdicati , ficut & adminJftratorum,ra"^/«w*7w. Nam conringit , ut DEUS utrumque hominibus praeftari curet , atque itagiatiam ofFeratuK, non omnes autem oblatam reeipiant , aut retineant , quod DEUS reprehendit per Jefaiam cap. LXV, 1. & Chriftus parabotis de- claravit de mulüplki agro Matth, XIII, 20. 21. 21. 2.$« & invita- tatione ad nuptias, ab aliis fpreta, ab aliis admifTa,c.XXII, i.Ieqq. Conf. Carpz. Ißtg. ad Art. VII. A. C. p. 309 (4.) §. 9. Cum qua diitinctionecongn.iit& connexa eft alfa, nempe (14.) intei : habitttm &c attttm, Habent verbum DEI & facramenta, quoad uhim nimirum&: frudhim fuum faltem , qui in corde illud credunt , & retinent , etiamfi attu feeundo illud non exerceant, vel manifeftent. Sicut viceverfa verbum DEI pure docere, &: facramenta legitime adminiftrare dieuntur etiam illi, quiidofficii habent , etiamfi non quovis momento & pun- cto temporis exerceant & exfequantur. Innuit dirtin&ionem 9, D. Menz. Exeg. pag. 211, tu. feribens : Officium Ecclefiae pro- prium eft, docere Evangelium , & adminiftrare facramenta , juxta „juxta mandatumChrifti , Match. XXVIII. Marc. XVI. See ,•> quod officium > quando aclu obit , rede vocatur effetlum. §. 10. Nolumus plures diftindiones addere, quando- quidem pucemus , datas fumeere ad mentem articuli noftrae con- fefiionisdeclarandam & vindicandam, Quarepergimus nunc ad appltcationem didarum diftindionum , eamque paucis quibui- dam ajfertiombns includcmus. §. n. h Ailertioeft .- In Artkulo VII. Aug. Conf. Vox Eccleßa fumitur propne,non improprie ; Nam dicitur Eccle- üa perpetuo manfura efle , quodfrußra diceretur, fi improprie diceretur. Neque enim, quod improprie tale eft, revera tale eft» Nee Adverfarii noftti intelligunt ücclefiam improprie fiimptam, perpettto durare ; uti nee Ecclefia improprie fumpta ea eft , qua; conftat ex fentlis , Sc Evangelium reue docet > Sc reÜe admmi- ßrat facramenta ; quod dieimus in gratiam eorum , qui putant , vel tradunc,nos flattiere aliquam Vtopicam Ecclefiam , cum de invißbiä , aut negant eam vel ibi efle veram Ecclefiam > tibi ver- bum DEI rede docetur , Sc facramenta rede adminiftrantur , qualem notavit nofter Menzerus, qui afleruerat, contingere pojfe, nt pure alicubi doceatur Evangelium , rtteque admmißrentur fa- cramenta , ubi mox etiam non ßt ßntlorum congregatio, i.e. Ec- clefia proprie fic dida. Exegef. pag. 199. §. tum. Vid. Sc Bel- larm« lib. I V. de not. Ecclef. cap. 1. qui Sc ipfe negat , ftatim efle Eccleliam veram, in qua dodrina ab omni errore pura eft. Con- tra vide Luther. Tom. VII. Jen, G, £m. 1 80, a. Hül£ Anti-Hag, d.VI.pag.2j4. §. 12. II. Eadem vox fumitur non large , fed Firifle9 non ut notet Qjvokov vn^yvki , fed ouoyivh. Neque enim fi- mul connotantur malt '■, quando vocatur una> Scfantla, Sc con- gregatio fanüorum , cum mali non fint viva membra unius e- jufdemque corporis , autyä##i, five intelligas fänditatem Chri- ßi mentoriam , quam vera fide illi non apprehendunt , ut fibi applicent, five fänditatem virtutum homini inhärentem -, neque enim mala arbor poteft* bonos fruetusferre. Matth. VII, 1 6. Quo feniu fumitur 1, Cor. VI , 1 f . Quare nee large vox h 1. poteft aeeipi. Eccleßa non eß tantum focietas externarum rerum & ri- tunm , ßctft alu politiA , fed prinetpahter eß federn ßdei, & ß>i- B z rityt »lllj* _ ritus fanBt , in cordibus > cjua tarnen habet externas notat , ut avnofci poßit , videlicet puram Evangelii doSlrmam , £«? admi- mßrationem facramentorum confentaneam Evangelio Chrifii. Et h&c Eccleßa fola dicitur corpus Chrifii » cjuod Chrifim Jpiritu fuo tenovat , fantlificat & gubernat , ut teflatur Paulus Ephefi I, {21.22} cum ait , & ipfum dedit caput fuper omnia Eccle/tA , quA eß corpus ejus , vtdelicet integritas , id eß , tota congregatio ipfius , cjui omnia in ommbus perficit. Quy.re tili , in quibus ni- hil agit Chrißus , nonfunt membra Chrifii. Idque fatentur ad- verfilm , malos ejfe mortua membra Ecclefia. Quare miramur» cur reprehenderint noflram defiriptwnem , cjua de vivis membris loquitur. Ita noftra Apolog. pag. m. 145. Idque confirmatur Articulo fequente VIII. Nam ita fonat : Quanejuam Eccleßa proprtefit congregatio fantlorum , & vere credentium ( q. d. ti~ cut modo Artic. VIF. docuimus, ) tarnen cum inhacvita multi hypocritA, ($ malt admixüßnt &c. Neque probaturd noftris , non toxica. Quod enim Ecclefia dicitur perpetuo manfura ejfe, id verum eft non de quavis Ecclefia , ut non eft verum de topica , vel topicis , quippe aliquando de orbe , vel locisfuis movendis, im6 motis, &c abolitis : Idquod ipfi ad- verfärii fatentur>& Chriftus minatur Ecclefias Ephefinae Epifco- po, Apocal.II>;. Et experientia plurium Ecclefiarum particu- larum teftatur : Sed de Catholica , quae per totum terrarum orbem fparfä eft. Nunquam ita interit illa Ecclefia , ut nullibi locorum quisquam , vel ulli fint, qui vera fide fint praediti, eam- que bonis operibus exerceant. Hoc notandum , ait Carpzovius, non de particulari , feduniverfali Ecclefia hoc pradicari , ut nulla particularü Ecclefia defe pr&dicare pojfit , quod fit una illa Eccle- fia. Aliud enim efi ejfe unam Ecclefiam , aliud ejfe de una Ec- clefia. Tota Ecclefia eil una , nofira Ecclefia efi de una. Sic illc Ifagog.p.m.3o3.§ una. §.15. V. Vox Ecclefia in verbis fequentibus fumitur de Ecclefia vera vifibili , ut efi in debitojuo , Q? tranquillo , & or- dmario , divinitus ordinato* Ö* probato flatu. Dicimus hoc pro- pter ifta verba : In qua Evangelium rette docetur , Cf reue ad- mimflrantur facramenta. Hoc fenfu noftros recipere probatur (1.) exprejfis verbis ipforum. Menzerus fcribit : Ecclefia vifi- bilis ( de qua Articulo fequente plura dicenda erunt ) dicitur pro- pter pradicationem verbi , & facramentorum admimfirationem , qua in oculos & aures mcurrunt , fieut ($ aha qu&dam externa Ecclefia. officia ,adeoque ipfecoetm hommum congregatorum omr.i- no cernitnr, Exegef. pag. 106, 207. Expreffius & clarius Meilne- f us : Auguflana Confejfio definit Ecclefiam vißbilem , cujus et- tarn ßgna conftitmt externa, de Eccle£ Sec~t. IV. cap. 7, pag. 609. B 3 Nee • ( 14.)» Nec fiigithocTh. Henrici j Nam in Anatome fua fcdbit : Gm*- feJJiomsl<& excipiunt : Eccleßam vißbilem a Confejfione definiri , non autem Eccleßam Catholicam , quam invßbüem fingttnt. ad Artic. VIII. Aug. Con£ pag. zu. §. quod. Non fingimus , fed dicimus, quod res eft j Interea acceptamus , quod iefert,& fatetur>noftros loqui de Ecclefia vißbili. Suppeditant autem illi nobis (i ) argumentum evidens , quod Confellio h I. loquatur de Ecclefia vißbili , nempe fumptum a notit Ecclefise , quae funt retla pr&dicatio verbi , & retla adminifiratio facramentorum* Notas enim damus eo fine, ut rem aliquam noße poflimus, adeo- que rei vifibilis vel cognofcibilis : Significantur hißce verbü not<& e/fentiales & adäquat £ Ecclefia > pura fiiltcct pradicatio , & admi- mßratio facramentorum , qua non tantum ccetum hunc conslitu- unt , fed etiam oßenduntcum ipßs membris vivü ac genuinis t cce- tum quidem definite , membra vero gener aliter & indefinite. Sic Carpzov. Ifag. ad Aug. Conf. pag. 30S. §. Evangelium. Atque hie eft ille lpfe Ecclefia; flatus Ordinarius , in quo verbum divi- num ipfam collocat , quippe quod vult in Ecclefia DEI verbum palam praedicari, & facramenta rite adminiftrari. Matth.X,i7. XXVIII, 19. Luc. XXII, 19. § . 16. Ex di&is patet I. Quod Aug. Conf. in hoc Arti- culo neque fibi ipfa contradicat , neque fiuis Evangelicis. Contra- di&io legitima 6c genuina definitur ab Ariftotele , quod fit xä- y.toi : Affirmatio & negatiofibi invicem oppoßta ejußdem^ qua ejus- dem fine ambiguitate. lib. I. *nf, If^nv. c.6. Jam vero Confellio in. noftro Articulo vocabulum Ecclefia , non fumit uno eodemque lenfii , uti oftenfum. Nam primum fumit pro Ecclefia Catholica, qua; abftrahit ab aeeidentibus fuis , vifibilitate , & invifibilitate ; deinde vero fumit pro Ecclefia vißbili , qua; per praedicationem verbi, & adminiftrationem facramentorum poteft cognofei , ve- luti ex notis notatum : Unde patet , quod diverfä fit vocis acce- ptio, Sc ita nulla contradiclio. Sed nec eft inter ipfäm Sc Evan- gelicos. Nam utrumque dieunt Evangelici , iftud , quod Ec- clefia Cathohca fit perpetuo manfiira, idque confitentur in Sym- bolo Apoftolico , dicentes : Credo ( nempe femper, futuram ) Eccleßam : Hoc, quia aflerunt, Ecclefiam vißbilem dici& fieri per per praedicationem verbi , & adminiftrationem iäcramencorum * &-quae ita videtur , efle -wra/« Ecclefiam , quandoquidem ver- bum DEI non redeac vacuum , ubi rede prnedicatum fuic, quin fru<5tificet,faltem in aliquibus. Arteftetur Bellarminus Üb. III. de Ecclef. cap. 10. dicens : Lutherani vtfibilia qu&dam , & ex- terna figna flatuunt , nimirum pradicationem verbi DEI , & fa- cramentornm adminiftrationem , & confianter docent , ubicun- que ho bit iefcr bt$ $t>ananibtt «nb« ©ins dnouirfff / bamir ber ©laub unb (SbrifTu* »erteil^ «er wirb / unb eggen ctbtdjf« 2Bet cf e mir falf*em 2$ewanoen/ Jegbc/ ü&er ben ©lan&en/ unb reebre «jureQBercfe a,efe|r wer- ben/aelcfoe* ffd) aueb beroeifermtr bergruebr / bajj man fotebe* »fber bic red)« le&r unb ©lau&en / mir bannen unb morben w* tjjeibingen ttrtfl. See, §. 17« Sed nee intet Articulum nofttum,& Confeflb- res Auguftanse Confeffionis eft aliquis diilenfas. Docent & cre- dunt Confenores , quod Ecclefia poffic neri invifibilis , adeo- que verbum aliquando palam & recle non praedicari, & facra- menta recte non adminiftrari •, quod folet fieri tempore calami- tatum & perfecutionis. Scripfit MdineiuSyVifibi/itatem conve- rtire 1. Non Ecclefia univerfali , qua tali , fed tantum particu- /aribus, l. Non femper , fed tantum in florenti fiaw \ Quando HU non fremuntur nimium , neefuis pafionbus & templis ff>oli- antur. Hoc enim fi contingit , tum exvifibili fiatim fit mvifibi- lis Ecclefia. d. Ecclef pag 386. Concedunt igirur, quod Eccle- fia vera aliquando fit vißbilis , quod fiat in fiorenti ftatu , per fublicam Screttam praedicationem verbi, & adminiftrationem fäcramentorum , quod quidem per aeeidens fit in Ecclefia^ ; fed in vifibtU quatenus talis eft , per fe. Hoc enim eft de ejus , qua vifibi- $§K !£•)# vißbilis , fotma , ficut eft accidentale Ecclefia?, qua Ecclefi/z , feu Catholka. Ubi hie contradictio : Ecclefia Catholica femper man- fura eft ; Ecclefia vißbilis non femper futura eft ? ubi autem eft vißbilis » ibi habet &C notat fuas > ex quibus viden 8>c agnoßet poteft. §. 18. Atque ha:c jam eft Rhodus illa ubi falcandum l Videamus faltus unius , ex quibus reliquos judicemus. Tho- mas Henrici ex profeflb hoc agit , & vulr fuam fententiam,quod Ecclefia in N.Teft. perpetuo vifibilis fit, probare ex noftra etiam Confellione, & ejus Articulo VII. ut fupra in Pra^fatione vidimus. Audiamus quomodo, §. 19. Ait : Quod Confejfiomflit excipiunt : Ecclefiam vifibilem a Confejßone defimh > non autem Ecclefiam Cathohcam , quam invifibilem fingunt , Confeßioni mamfeße repugnat. Qui fic ? Refpondet : quia definit iHam Ecc/eßam , qu quod femper maneat vifibilis. DeEccleÜpag.609. Sicut N. C. DEUS , qui crca- ■vit coelum & terram , eft ab aeterno. E. Sc qua ereacor coeli Sc terrae eft ab aeterno, feu j Filius DEI, qui eft: natus ex Maria Vir- gine, erat antequam Abraham eilet. Job. VIII, 58. Ergo etiam ex Maria Virgine fuit antequam Abraham eilet. Ita N. C. Ec- clefia , qux eft Catholica , qua eft vifibilis , pradicat verbum DEI , & adminiftrat facramenta. Ergo quatenus eft Catho- lica praedicat verbum DEI , Sc adminiftrat lactamenta , & eft vifibilis. §♦ 10. Probatur major ! Ipfe Tele offerens dicit Henri- ci; Sed prius exprimeie debuiftet , quae major eilet, velabipfo putaretur ; Nulluni enim fecit formale Sc darum argumen- tum, ut de ejus majore conftare poilet. Forfan hoc : Ecclefia Catholica iemper eft manfura •, Ecclefia vifibilis eft Ecclefia Ca- tholica, E. Sed ita majot non eilet probanda ; quod Henrici tenravit ; Nam ea eft ipfius »oftri Articuli j Sed minor ; Aue ita: Omnisccetus perpetuo habens pradicationem verbi re&am. Sc re&am iäerämentorum adminiftrationem , eft perpetuo vifi- bilis j atqui Ecclefia ab Aug. Conf. definita eft ccetus perpetuo öcc. Ita enim habet ejus definitio. E% Ecclefia femper eft vifibilis. Sed nee in hoc argumenta major eft probanda ; Nam & ipfam concedunt proteftantes; Verum iterum minor» Dicit quidem Aug.C. quod Eeclefia fit congregatio fanetorum , in qua Evangelium re&e docetur , Sc rede adminiftrantur facramenta j Ted quod perpetuo illudfiat; hoc non dicit. §. zi. Sit autem five major j five minor , unde pro- batur ? dicit » ck texttt Gcrmanko t Sc verba ejus in Latinum Q trans= translata exhibet. Sed verba Germanica fupra mox ab irritio pofuimus , quare verfione nunc non indigemus. Inde infert : Cum ergo omnis definitio definito fuo femper convenire debeat > fequitur Ecclefia , ex mente Confejfwnis , quamdiu ipfa mattet, id e$7,perpetuo convenire pur am Evangelii pradieationem , & facra- mentorum admintßrationem , & confequenter ipfam perpetuo vi- ßbilem manere. Refpond. Aliud eft definitio Ecclefia , aliud definitio Ecclefiae vifibilis ; Ecclefiae vifibili , qua tali , femper convenit fua definitio j Sed negamus , Eccleiiam femper eile vifibilem ; Quamdiu manet Ecclefia vifibilis , tamdiu lila ipfi de- finitio competitj fi verodefiniteffew^/7/>,(ut interdum definir) tum definit etiam illa ipfms definitio. §. 21. Videamus autem , an ex variata Confeilionc illud probare pofjit. Quam quidem recipere non teneremur, eo ipfo , quia eft variata , Sc auctoritate quidem > vel aufu potius pri~ vato j f ed ultro admittamus j quae funt igitur ipfius verba ? Hen- rici haecrecenfet : Habet autem Ecclefia^propne diäa, figna fita, fcilicet puram & fanam Evangelii doftrinam , ($ retlum ufum facramentorum. Ad haec verba jugulant potius cafuam Henri- ci. Nam expreflehabenty^»^; Signa autem funt fignati, quod eft vifibile > quare de vißbili Ecclefia loquitur confeilio etiam va- riata. Secus videtur Henrici : Ecclefia enim , dicenti , proprio dttta eß Ecclefia Catholica j fic eft , Ted non fila. Nam Sc Ec- clefia vera vifibilis eft Ecclefia propne fic dicta ; maxime ex men- te adverfariorum , qui contendunt , Ecclefiam veram offkfem- fcr vifibilem. Quare male infertur , faltem ex mente noftra , -Ergo Ecclefia Catholica , non tantum particulan , femper convc- niunt ißa figna -y Negamus enim Ecclefias Catholica competere ifta figna , quippe quae univerfalis eß , Sc per totum orbem di- fperfa, etiam ibi ubi non videtur ; Compemnt igitur ifthaec figna Ecckfiis particularibus, hinc inde per orbem difperfis. Et coniequenter non Catholica Ecclefia , fedtopica,peT figna fuafen« .iibilia , fenfibilis five vifibilis eft j Quamvis non femper vifibilis maneat , quamdiu Ecclefia manet. Sicut non femper manet homo fanus , etiamfi horao maneat. Accidens enim eft Sc pot eft fepaiaii a fuo fubje&o, ipfo lic* fäl vo, $. 2*, §. 23. Cum igitur Th. Henrici nihil juvet eriam variattt confeilio , age videamus,an Art. VIII. Aug. Conf. juvet, Nam allegat eum , übt dicitur , in Ecclefia , quamvis tpfit proprte fit tongregatio fanElorum , fecundum fictetatem ßgnorum extern 0- rttm , fciltcet profefilonü ejtudem fidei , & partkipationis facra- mentorum , contineri malos ; Ar hxc verba manifefte Ioquun- cur de Ecclefia vtfibili ; Nam in ea eft ficietat fignorum exter- norum , qua? funt profeffto ejusdem fidei , & partkipatio facra- mentorum. Nee dicit> malos contineri in ea, fed admtxtos eile, nempe ut paleae tritico admixtasfunt : Efto, noniantumadtem. pu* , fed perpetuum illud fit. Quid inde ? atqui , infert , Cort- gregatio mixta bottü & malis , eandem doEhinam profitentibus , eß congregatio -vifibilis ; Ergosfi Ecc/eßa ufquead noviffimum Ju- dicium talis congregatio futura eß , perpetuo vifibilü futura efi. Male hoc infercur. Neque enim dicit confeflio , quod mali&: hypoeritae unt perpetuo admifti bonis , fecundum fictetatem fi- gnorum externomm ,fiiticet profeßionü eiusdem fidei , (f'l partim ctpatknü facramentorum ; ied Ecclefiae , qua; proprie eß congre- gatio fan&orum & ^€^e credenttum ; Talis verö eft invifibilis ho» mintbus. (Nam de DEO non eft quasftio) non vifibilis. Nam San- yos & rede credentesnemo,nifi DEUS,qui x.x?s>K eft,vi- det 3c cognofeir. Ecclefia compararur arese, agro, 3c fägena», noa qua eft vifibilü vel invifibilis , (ed qua boni &mali fub ejus no- mine continentur. §. 24. En! nee Articulus VIII. fuppetias prcftare poteftv Quare audiamus , an Apohgia Confeflionis , quam advocar , iHud poflir. Adducit autem haec ipfius verba : Neque ver» ßmniamus nos Piatonicam ctvitatem , ut quidam impie cavil- lantur , fed dieimus exißere hanc Ecclefiam , videlket ziere cre- dentes , ßf juslos ßarfos per totum orbem, & addtmus notas > pn- ram doünnam Evangeltt &facramcnta , &c. Ex his verbis te» xit argumentum : St fundamentum Ecclefia , ff arfit per totum 9>bcmy eil doürina Evangelti & facramentorum ufus , ßne hii aticjue confißere non potesl Eccleßa > mfi forte domusfine fundd- mento Bare poteß; Sed per dotlrinam Evangelii , & facramen- ttrum Vfum reddttur Eccleßa vtfibilis > Ergo fing vifibilitate coh- C 2 fiflert »C»oO» fißere non poteß , &c. Sic ille argumcntacur > fed iblito more » i. e. vitiofo, dum confundir Ecclefiam Catbolicam , qua» per to- tum orbem fparfa eft , cum vifibih , qua: non per totum or- bcm (parfa eft , fuas autem notat habet , ex quibus videtur & cognofeitur , de fine quibus non poteft , ut vifibilis eft, confifte» re & agnofei. $. 15. Repetit autem Protonotarius Apoftolicus cavil- ktm , quod Apologia impium voc* , dicendo : Si qu& fingitur Eccleßa invifibilis , vere PUtonicaßveVtopica civitat eß, nißm phantafia fomniantium Confeßionißarumconfiftens. Sed nullam fingimm Ecclefiam invifibilem , id enim phantaßa eilet fomni- antium. Ted probamus exfiripmra ip(ä , qua? nobis landat 7000. oecultorum fidelium, Elia; invifibilium ; 1. Reg. XIX, 18. Et ex natura verae fidei & virtutis , qua? in corde funt , oculis ho- minum abfcondita *, Adverfus Ecclefiam non valent porta» Infe- rorum, Matth.XVI. 1 8. At valent contra quamvis Ecclefiam vi~ ßbilem\ quare necefle eft, praeter vißbilem eile etiam alkjuam **- vißbilem. Credimus Ecclefiam j at non credimus nifi invifibilia, Hebr. XI, 1 . E. oportet aliquo, (altem modo, Ecclefiam eile in~ vifibilemy nempe formaliter. §. %6. Necfue figmetttum probabunt argumenta Henri- ciana : Argumentatur ( r. ) Fidem eile ex auditu verbi praedi- cati, Rom.X,i7. (1.) Ecclefiam invifibilem non|pofIeaudiri,quod tarnen Chriftus jubeat , Matth. XVIII, 17. ($.) Ecclefiam e£ fc domumDEl,praedicatione Evangelii perpetuo aedificandam. Ephef.IV, 1 1. (eqq. ( 4- ) In Symbolo A poftolico credi com- munionem fän&orum , qua: ßne communione externa in eadem fidei dotlrina , & nfufacramentorum eße non poßä. Juxta Artic, V. Aug. Conf. Sic. §. 27. At (1.) negatur, quod ubi eft nuüa vera pr*- dteatio Evangelii , ibmulla poßit eße verafides. Nam etiam ex leäione verbi divini vera fides poteft coneipi , quas leclio etiam fub auditu comprehenditur, ut colligere eft ex Luc.XVLi«?. Ubi fratres divitis epulonis jubentur attdire Mofen & Prophetas, quod vero ficri non poterat audiendo , ftricle fic diclo , Ted / quäle quid fit in rebus politicis Sc ceconomicis : Ab hisvero velle argumentari ad quatftiones Theologie as , & res )W« , ubi quaeritur de veroScfaljb , (ecundum Judicium DEI «eftimandis Sc judicandis , hoc veio inter fefe nexum nullum Sc CGnfequentiam habet. Deut. XVI , 1 8. DEUS jubet conftitui Judicu , qui in populo Iftael adeundi , Sc exaudiendi ; Idem tarnen comminatur Jef. 111,2. feCejudices ablaturum, & popu-' lum undeeunquejudices , vel Magiftratus quajfiturum Sc peti- turum eile j Si quis tum Ecclefiam judicem adire voluiilet, ubi inveniflet ? Idem comminatus eft DEUS , Ofe. III, 4, Sc com- minatio illa ipfius nimis, quam certo, impleta eft in Judaeis, ho- die adhuc fub peregrino magiftratu viventibus. Nee poflibile tum erat , cum Chriftus hacediceret; Nee enim adhuc erat Ec- clefia vera Chrisiiana vifibilis a fudaica, (altem quoad regimen externum, feparata , qui igitur eo fenfu , quo adverfarii conten- dunt, verba Chrifti aeeiperet ? Confer D.Dannh. Hodom.Pap. Phant.//.p.f28. §. 28. Ad ($ .) Non eft quaeftio, an Ecclefia debeat per- petuo etiam vifibili minifterio aecUficari ? Hoc enim eft quod ipfi dieimus , ex Ephef. I V> 1 1 . Qhps noßrttm negat , Ecclefiam femper debere ejfe vifibtlem ? Intertogat D. Dannhavv. Hodom. Pap.Phant. Il.pag. 5-257. Sed : an defaßo femper ardificetur, & aedificantes , eorumque Ecclefia femper fint vifibilet ? Ubi pradicatio Evangelti deficit , & confiequenter , nbi nullus efi cce- tus vifibilts docentium £$" audientwm Evangelmm , ibi nttlla eß Ecclefia in eo ftatu in quo efte deberet 3 ialtem per divinam or- dinationem Sc volunratem. Ea ver© culpa neque eft Ecclefiar, ied perfecutorum Sc obftaculorum , neque multo minus DEI, cui ifti peifecwores Sc obftacula difplicent , Ted Ditboli , qui C 5 Eccle- — Ecclefiam indefinenter impedit Sc exagitat : per hunc Sc coope- ratorct impios ftat » quo minus opus Minifterii , quod DEUS vulc, Sc Ecclefia exoptat , in Ecclefia duret ufque ad finem (e- „ culi. Innuit aliquid ejus Chriftus , cum inquit , fi filius ho- „ minis venturus eft aliquando ad Judicium , putas ne , quod ,, fidem inventürus fit in terra ? Nam inveniret : fi publicum minifterium in ea fuperefiet , quippe fub quo femper aliqui fi- deles , Sc pii inveniuntur , faltem a DEO. Jefäi. cap. LW verf.io. ii. §4 29. Ad (4.) Nego, quod communio fän&orum inter* na non poflit etteßne comm/tnione externa in eademfidei doftri- na, , & ttfit facramentomm. Quia fäncti eile poflunt , in cor- pore" Chrifti myftico » mcmbra viva , quibus tarnen exercitium publicum denegatum eft , ita ut nnllam , faltem apertam 8c ma- nifcßam> fidei dottrinam , vel exercitium (ive ttfum facramen- torum habeant ; lmö fe ipfi facietenus non nofle poflunt , qui tarnen interne per fidem & chariratem communicant. Per ver- bum quidem & facramenta unio, Sc communio interna perfi- citur , non tarnen viceverfa , ubi eft unio interna , ibi necejfa- rio externa praecedit & perficitur : Etiam ex colloquiis privatis Sc lectione verbi divini accendi poteft fides , Sc ex fide nafci charitas mutua , atque ka mutuo animi conjungi , Sc Chrifto coKaerere poflünt. §. 30. Exdidispatet , (i,J quod Articulus VII, Aug, Conf.neque fecumipfe, neque cum reliqua Evangelicorum fen- tentia pugnet, (i.) Quod ipfius fententia in fcriptura (acra , Sc orthodoxis Theologis fit fundata , Sc contineatur. (3, ) Quod adverfarii , fi quid adverfus ipfum velint obtinere, alia, ouam hactenus , argumenta , Sc meliora quidem , debeant ad- rerre; quandoquidem ha&enus allata ejus roboris non fint, ut aliquid obtineant. Faxit autem DEUS , ut Ecclefia Evan- gelicaperpetuogaudeat rccTra Evangelii do6rrina,& {äcramentorum legitima adminiftratione ! Amen! Eximior Eximio atque Vr&ßantißimo T)n. T^eßondenti, K^dmico fuo ; SI , quxfo noftras Ecclefia vera ? requiris, Dicimus : Eft coetus , quem ligat alma fi- des. Si, quxßgna , rogas , ejus fint ? dicimns, efle Verbum> quod patulo coetus is ore docet$ Et, verbo conjun&a fuo, duo facra figilla, Sacramenta> quibus publicus ufüs adeft. Ufus aqm tollit loti delidta , reatum Mortis, ne loto poena nocere queat$ In Ccena corpus Chrifti cum pane fit unum > Sicut cum vino potio finguis erit Hxc eft ddugußü quondam confeffio fa&a, QuamTe, mi (jnili, nofca. Cathedra docec Gratufohundus accinuit Exercitii Praefes. Tr&cellenti Dn. M* Disput anti, Amico dile&ißtmo, QUod Socrates juveni dixit 5 Loquere ut videam te : CNILI, iuggeftu de cathedraque facis. Apprccor , ut Coetus Te habeat videatque loquentem In feros annos Numinis eloquia. Bona omine Jer. Baltafar Fndericus ©atßtttatltf/ SS.Theol.D.& Ecclefiailes. Ergo ERgo facris armis facro pro milite pugnas , Quarque fuo portet fub Ducc figna doces. O opus egregium .' non iftud de gregc nules, Sed du&or qui vult ordinis efie, poteft: Qui fciat hortatu turmas cxemploque pradre, Detegat infidias & bcne caftra locct. Haec dum orbi monftras decora, ad majoraquc tcndis» Pcrgc facra: felix fub Duce militias, Sicre pugnantem claro exceptumque triumpho Ornabunt fertis terra polusque Alis. Votum qM. Job. Cafy. Khunij, P. L T/lpbilem fomt filendorem Ecclcfia CHRISTI, * Si cum dottrina publica facra jaccnt : Bß man für a tarnen : namfrußra efi ifla fequela> 7{jillafuit, quoniam ßrtcndida nuüafuit. Htcvero dotfedumjam defendis , Amice, Splcndor TE inßgms vißb/ltsque manet. Clarifllmo DN. M. Difputanti , Amico mulmm dile&o , benevolentiae & gratulatioms ergo * appofüit qM. Bernhardus 2ßagwr/ Coli. Wflb. Ptdag. «— — ■ i,ii ii — — — GNili Gpi/iades Majorum nominis hxres Diceris Aonii portio clara chori. Sic Schalleriadi nomen quod gloria farax Praefägit late fit fonitura Tu«. Et SchiHingiadcm Te praemia digna coronanc, Qui Tru6his tanci jure laboris habes. At , coetum Chiifti defcribens eundba capeflis. Do&rinam , famam, praemia Chrtfiiadof. GUrtß, Dn. M. Refpondentt , CommenfaU & Agntto knttr+t'tß. de cr»d//e kcfpec$m$nc Tbeo/og/co ex officio amicits* ßc grtttuUtur - M, Joh. Fridcricus @tfg(r* F I N l S,